Danimarka Pazar Bilgileri 2023

Avrupa BirliÄŸi (AB) üyesi ülkeler arasında tesis edilen Gümrük BirliÄŸi çerçevesinde, üye ülkeler üçüncü ülkelerden ithalatta ortak kurallar uygulamaktadır.

Bu çerçevede, ticaret politikası münhasıran Avrupa BirliÄŸi’nin yetki alanına girmekte ve “Ortak Ticaret Politikası (OTP)” olarak adlandırılmaktadır. OTP, ortak gümrük tarifeleri; çok taraflı, bölgesel ve ikili ticaret anlaÅŸmaları; üçüncü ülkelere uygulanan tek taraflı tavizler ve ticari savunma araçlarını kapsamaktadır. OTP çerçevesinde, mal ticaretinin yanı sıra hizmetler, ticaretle baÄŸlantılı fikri mülkiyet hakları ve doÄŸrudan yabancı yatırımlar AB’nin münhasır yetki alanında yer almaktadır.

 

1. DIÅž TÄ°CARET POLÄ°TÄ°KASI VE UYGULAMALARI

Dış Ticaret Mevzuatı (İthalat Rejimi, İhracat Rejimi)

Avrupa Birliği Ortak Dış Ticaret Politikası

 

Avrupa BirliÄŸi (AB) üyesi ülkeler arasında tesis edilen Gümrük BirliÄŸi çerçevesinde, üye ülkeler üçüncü ülkelerden ithalatta ortak kurallar uygulamaktadır.

Bu çerçevede, ticaret politikası münhasıran Avrupa BirliÄŸi’nin yetki alanına girmekte ve “Ortak Ticaret Politikası (OTP)” olarak adlandırılmaktadır. OTP, ortak gümrük tarifeleri; çok taraflı, bölgesel ve ikili ticaret anlaÅŸmaları; üçüncü ülkelere uygulanan tek taraflı tavizler ve ticari savunma araçlarını kapsamaktadır. OTP çerçevesinde, mal ticaretinin yanı sıra hizmetler, ticaretle baÄŸlantılı fikri mülkiyet hakları ve doÄŸrudan yabancı yatırımlar AB’nin münhasır yetki alanında yer almaktadır.

Bu doÄŸrultuda:

AB üyesi ülkelerce ortak gümrük tarifesi ve ticari savunma araçları uygulanmakta olup, ürünlere uygulanan gümrük vergileri ve varsa, ürünler üzerinde bulanan ticari savunma araçlarına TARIC CONSULTATION veri tabanı üzerinden eriÅŸilebilmektedir.

 

TARIC veri tabanı ürün bazında faaliyet göstermektedir. TARIC görüntüleme sayfasında ürün kodu (good code) kısmına bilgi edinilmek istenen ürünün GTIP kodu, GeliÅŸ/Varış Ülkesi (Origin/Destination) kısmına ise ürünün ihraç veya ithal edilmek istendiÄŸi ülke yazılmak suretiyle söz konusu ürüne dair mevcut tüm uygulama ve tüzüklere ulaşılabilir. Ürünün GTIP kodunu bilmiyorsanız geliÅŸmiÅŸ arama (advanced search) sekmesinden metin bazında da arama yapılabilmektedir.

TARIC kullanılarak ne yapılabilir?

• Ürüne dair gümrük uygulamaları ve kotalarına, gümrük muafiyetlerine;

• Ürüne dair alınmış ticaret politikası önlemlerine (dampinge karşı uygulamalar, telafi edici önlemler vs.);

• Ürüne yönelik alınmış ithalat veya ihracat kısıtlamalarına ulaşılabilir.

TARIC veri tabanına aşağıdaki adresten erişim sağlanabilmektedir: (https://ec.europa.eu/taxation_customs/dds2/taric/taric_consultation.jsp?Lang=en)

 

Access2Market üye ülkelerin ve AB’nin 120’den fazla ticaret ortağının AB ile dış ticareti kapsamındaki;

• Gümrük Vergilerine;

• MenÅŸe Kurallarına;

• Yürürlükteki DiÄŸer Vergilerine;

• Ä°thalat Prosedürlerine;

• Ürüne iliÅŸkin Teknik Gerekliliklere;

• Dış Ticaret istatistiklerine iliÅŸkin detaylı bilgileri ihtiva eden bir veri tabanıdır.

Access2Market veri tabanına aşağıdaki adresten erişim sağlanabilir: (https://trade.ec.europa.eu/access-to-markets/en/home)

 

AB dışı ülkelerin AB ile olan ticari anlaÅŸmalarına ve yararlanabildikleri gümrük muafiyetlerine aÅŸağıdaki adresten eriÅŸim saÄŸlanabilmektedir:

(https://trade.ec.europa.eu/access-to-markets/en/non-eu-markets)

Üye ülkelerin pazar profillerine, ithalat prosedürlerine ve dış ticareti düzenleyen mevzuatı ile birlikte ticarete konu ürüne iliÅŸkin teknik mevzuatına aÅŸağıdaki adresten eriÅŸim saÄŸlanabilmektedir:

(https://trade.ec.europa.eu/access-to-markets/en/content/eu-market-0#tocms)

 

Access2Market veri tabanında mal ticaretinin yanı sıra hizmet ticareti ve e-ticarete ilişkin veriler de yer almaktadır. Bu bilgilere aşağıdaki adresten erişim sağlanabilmektedir: (https://trade.ec.europa.eu/access-to-markets/en/content/services)

Access2Market veri tabanını daha etkin kullanmak adına Avrupa Komisyonunun organize ettiği sanal eğitim programlarına aşağıdaki adresten erişim sağlanabilir: (https://trade.ec.europa.eu/access-to-markets/en/content/events-access2markets)

 

Ayrıca, AB tarafından üçüncü ülkelere karşı yürütülen ve tamamlanan damping, sübvansiyon ve korunma önlemleri soruÅŸturmalarına aÅŸağıdaki adresten eriÅŸim saÄŸlanabilmektedir. (https://trade.ec.europa.eu/tdi/index.cfm)

AB, ikili ticaret anlaÅŸmaları baÄŸlamında aktif bir ticaret politikası izlemektedir. AB tarafından yeni nesil serbest ticaret anlaÅŸmaları (STA) ile mal ticaretinin yanı sıra hizmetler, kamu alımları, fikri mülkiyet hakları, sürdürülebilir kalkınma gibi ticaret ile ilgili alanları da içeren kapsamlı STA’lar müzakere edilmekte ve akdedilmektedir. AB’nin STA’ları hakkında detaylı bilgiye aÅŸağıdaki adresten eriÅŸim saÄŸlanabilmektedir:

(https://ec.europa.eu/trade/policy/countries-and-regions/negotiations-and-agreements/)

 

AB, GenelleÅŸtirilmiÅŸ Tercihler Sistemi (GTS) kapsamında GeliÅŸme Yolundaki Ülke ve En Az GeliÅŸmiÅŸ Ülkelere (EAGÜ) belirli dönemler için geçerli olacak ÅŸekilde tek taraflı olarak vergi tavizleri saÄŸlamaktadır. Halihazırda uygulanan GTS Rejimi, düÅŸük ve düÅŸük orta gelirli ülkeler için gümrük tarifelerini tamamen ya da kısmen kaldıran Standart GTS Rejimi; sürdürebilir kalkınma ve iyi yönetiÅŸimin saÄŸlanmasını teÅŸvik etmek üzere GTS Rejimi ekinde sayılan Uluslararası Konvansiyonları onaylamaları ve uygulamaları ÅŸartıyla geliÅŸmekte olan ülkeler için tarifeleri sıfırlayan GTS + ve silah ve mühimmat hariç olmak üzere en az geliÅŸmiÅŸ ülkelerden gelen diÄŸer malların vergisiz ve kotasız olarak AB pazarına girmesine imkan tanıyan Silahlar Hariç Her Åžey (Everything But Arms-EBA) düzenlemelerini içermektedir. Güncel GTS yararlanıcısı ülkelerin listesine aÅŸağıdaki adresten eriÅŸim saÄŸlanabilmektedir: (https://ec.europa.eu/trade/policy/countries-and-regions/development/generalised-scheme-of-  preferences/)

 

Danimarka dış ticaretinin (hizmetler dahil) GSYÄ°H içindeki payı %112’dir (2021, Dünya Bankası). Bu baÄŸlamda Danimarka, ülkeler arasındaki mal ve servis ticaretinin herhangi bir engelle karşılaşılmadan yapılmasına önem atfetmektedir. Danimarka dış ticareti, doÄŸal olarak, AB ve DTÖ üyeliÄŸinden kaynaklanan kurallara göre ÅŸekillenmiÅŸtir. AB üye ülkeleri arasında malların ticaretinde gümrük tarifesi bulunmamaktadır. AB üye ülkeleri arasındaki ticarette tarife dışı kısıtlamaların (saÄŸlıkla ilgili düzenlemeler vb.) kaldırılmasında da baÅŸarılı olunmuÅŸtur.

 

Danimarka için önemli bir diÄŸer husus da Avrupa Serbest Ticaret BirliÄŸi (EFTA) ve AB üye ülkeleri arasında 1 Ocak 1994’te yapılan anlaÅŸma ile Avrupa Ekonomik Alanı (AEA) kapsamında, AB üyesi olmayan Norveç, Ä°zlanda ve LihtenÅŸtayn ile de tek pazar oluÅŸturulmuÅŸ olmasıdır. Ayrıca, AB üye ülkesi olması nedeniyle Danimarka’nın Türkiye ile gümrük birliÄŸi anlaÅŸması ve bazı ülkelerle de serbest ticaret anlaÅŸmaları bulunmaktadır.

 

Gümrük Vergileri

Danimarka dış ticarette Avrupa BirliÄŸi’nin Ortak Ticaret Politikasını (OTP) uygulamaktadır. Ülkenin gümrük vergi oranları Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) çerçevesinde tespit edilmektedir.

Türkiye-AB Gümrük BirliÄŸi

 

Türkiye ile AB arasındaki Gümrük BirliÄŸi kapsamındaki ürünler için gümrük vergisi veya herhangi bir miktar kısıtlaması bulunmamaktadır. Gümrük BirliÄŸi 31 Aralık 1995 tarihinden beri yürürlükte olup, temeli 1963’te imzalanan Ankara AnlaÅŸması ve 1970’de imzalanan Ek Protokol’e dayanmaktadır.

 

Gümrük BirliÄŸi, sanayi ürünleri ve iÅŸlenmiÅŸ tarım ürünlerini (sanayi payı itibariyle) kapsamaktadır. Gümrük BirliÄŸi sınırlarında üretilen ve elde edilen mallar ya da Gümrük BirliÄŸi’nde serbest dolaşıma sunulan mallar bu gümrük statüsünün kanıtı olan A.TR Belgesi eÅŸliÄŸinde Gümrük BirliÄŸi topraklarında herhangi bir yerde serbestçe dolaÅŸma hakkına sahiptir.

Yasal Dayanaklar:

 

- AT-Türkiye Ortaklık Konseyi’nin Gümrük BirliÄŸi’nin son aÅŸamasının uygulanmasına iliÅŸkin 1/95 sayılı ve 22 Aralık 1995 tarihli kararı:

(https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:21996D0213%2801%29&rid=2)

- AT-Türkiye Gümrük Ä°ÅŸ birliÄŸi Komitesi’nin 1/2006 sayılı ve 26 Eylül 2006 tarihli AT-Türkiye Ortaklık Konseyi’nin 1/95 sayılı kararının uygulamasına iliÅŸkin ayrıntıları düzenleyen karar (https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:265:0018:0038:en:PDF )

Gümrük BirliÄŸi, Amsterdam AnlaÅŸması EK 1’de belirtilen tarım ürünleri ile Avrupa Kömür ve Çelik AnlaÅŸması’nın kapsadığı kömür ve çelik ürünlerini kapsamamaktadır. Bu ürünler aÅŸağıdaki yasal dayanaklar çerçevesinde tavizli bir rejimden yararlanabildikleri zaman bir menÅŸe ispat belgesi ibraz edilmesi gerekmektedir (Movement Certificate-Dolaşım Belgesi- EUR.1 ve fatura beyanı). Yasal Dayanaklar:

- AT-Türkiye Ortaklık Konseyi’nin 25 Åžubat 1998 tarihli ve 1/98 sayılı kararı ile tarım ürünleri ticaret rejimi hakkında 3 no.lu Protokol:

(https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=OJ:L:1998:086:TOC)

- AKÇT ile Türkiye arasındaki anlaÅŸma uyarında AnlaÅŸmanın 1. Protokolünü deÄŸiÅŸtiren 8 Temmuz 1991 tarihli Avrupa Kömür ve Çelik TopluluÄŸu’nu kuran AnlaÅŸma kapsamındaki ürünlerin ticaretiyle ilgili düzenlenen Ortak Komite’nin 2/99 sayılı kararı:

(https://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/TXT/?uri=uriserv:OJ.L_.2009.143.01.0001.01.ENG)

 

AVRUPA YEŞİL MUTABAKATI

 

Ä°ÅŸ insanlarımız tarafından Avrupa BirliÄŸi üyesi ülkelerin pazarına eriÅŸimde dikkate alınması gereken önemli bir husus Avrupa YeÅŸil Mutabakatı çerçevesinde gerçekleÅŸmekte olan ekonomik dönüÅŸüm sürecidir.

Avrupa BirliÄŸi (AB), 11 Aralık 2019 tarihinde açıkladığı Avrupa YeÅŸil Mutabakatı (AYM)1 ile 2050 yılında iklim-nötr ilk kıta olma hedefini ortaya koymuÅŸtur. AB, bu hedefe ulaÅŸmak için yeni bir büyüme stratejisi benimseyeceÄŸini ve tüm politikalarını iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi ekseninde yeniden ÅŸekillendireceÄŸini açıklamıştır. Sanayiden finansmana, enerjiden ulaÅŸtırmaya ve binalardan tarıma uzanan bir dizi alanda AB politikalarında kapsamlı deÄŸiÅŸiklikler öngören YeÅŸil Mutabakat, Tek Pazar’ın tesisinden bu yana AB’nin en büyük giriÅŸimlerinden birisidir.

Bu kapsamda, AB'nin iklim, enerji, arazi kullanımı, ulaşım ve vergilendirme politikalarının 2030 yılına kadar 1990’daki seviyesine kıyasla %55 emisyon azaltımı saÄŸlanacak ÅŸekilde gözden geçirilmesi için “Fit for 55 (55’e Uyum)” mevzuat deÄŸiÅŸikliÄŸi paketi2 Avrupa Komisyonu’nca 14 Temmuz 2021’de yayımlanmıştır.

 

Paketin uluslararası ticareti etkileyecek en önemli unsurlarından birisi Sınırda Karbon Düzenlemesidir3(SKDM/CBAM). 1 Ekim 2023 itibariyle yürürlüÄŸe girmesi beklenen SKDM kapsamında, ilk aÅŸamada, demir-çelik, çimento, alüminyum, gübre, elektrik ve hidrojen ürünleri için sera gazı emisyonlarının raporlaması yapılacak, 1 Ocak 2026 tarihinden itibaren ise AB’de yetkilendirilmiÅŸ ithalatçılar tarafından ithal edilen, düzenleme kapsamındaki ürünler için raporlanan emisyonlar temelinde karbon ücreti ödenmeye baÅŸlanacaktır. Ä°ÅŸ insanlarımızca uygulama esaslarını belirleyecek ikincil düzenlemelerin takibi önemlidir.

YeÅŸil Mutabakatın ana unsurlarından bir diÄŸeri ise ilgili tüm ürün mevzuatına etki edecek olan döngüsel ekonomidir. Bu ana tema altında, 10 Mart 2020 tarihinde Yeni Sanayi Stratejisi4, 11 Mart 2020 tarihinde ise Döngüsel Ekonomi Eylem Planı5 açıklanmıştır. Böylece AB, hammadde temini aÅŸamasından ürünlerin üretimi, tüketimi ve atık yönetimine dair döngüsel bir yaklaşım ile yeni kurallar getirileceÄŸini açıklamış, elektronik ve biliÅŸim teknolojileri, piller ve araçlar, ambalaj, plastikler, tekstil, yapı ve inÅŸaat, gıda, su ve besinler öncelikli sektörler olarak belirlenmiÅŸtir.

 

Gümrük BirliÄŸi kapsamında ülkemizce uyum saÄŸlanan ürün mevzuatında önemli deÄŸiÅŸiklikler getirecek olan ve 30 Mart 2022 tarihinde açıklanan Sürdürülebilir Ürün Ä°nisiyatifi6 ile gıda, yem ve medikal ürünler haricinde tüm ürün grupları için sürdürülebilirliÄŸin bir norm olarak belirlenmesi amaçlanmıştır.

 

 

 

1  https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en

2 https://www.consilium.europa.eu/en/policies/green-deal/fit-for-55-the-eu-plan-for-a-green-transition/

3 SKDM Taslak Metni (Resmi onay süreci devam etmektedir): https://www.europarl.europa.eu/RegData/commissions/envi/inag/2023/02-08/ENVI_AG(2023)742452_EN.pdf

4 A new Industrial Strategy for a green and digital Europe (europa.eu)

5 https://environment.ec.europa.eu/strategy/circular-economy-action-plan_en

6https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12567-Sustainable-products-

initiative_en

 

 

Ä°ç Vergiler ve Oranları

Ürün ve hizmetler için KDV %25 oranında uygulanmaktadır.

 

Ürün Standartları ile ilgili Uygulamalar

 

 

7 https://commission.europa.eu/energy-climate-change-environment/standards-tools-and-labels/products- labelling-rules-and-requirements/sustainable-products/ecodesign-sustainable-products_en

8 https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_21_5916

9 https://environment.ec.europa.eu/strategy/circular-economy-action-plan_en

 

 

Danimarka mevzuatı, AB teknik mevzuatı ile uyumludur. AB teknik mevzuatında birçok sanayi ürünü için CE iÅŸareti zorunludur. CE iÅŸareti ürünün, AB direktiflerine uygun olduÄŸunu ve gerekli bütün uygunluk deÄŸerlendirme faaliyetlerinden geçtiÄŸini gösteren bir birlik iÅŸaretidir.

CE iÅŸareti, AB saÄŸlık, çevre, güvenlik ve tüketiciyi koruma kapsamına giren direktiflerle ilgili ürünleri içermektedir. Avrupa pazarında ürünlerini pazarlamak isteyen üreticiler CE iÅŸareti taşımak zorundadır. Direktiflere uymayan ürünler AB üye ülkeleri, ilgili mevzuat uyumunu gerçekleÅŸtirmiÅŸ aday ülkeler ile Norveç, Ä°zlanda ve LihtenÅŸtayn pazarlarında yer alamaz.

 

Gıda ürünleriyle ilgili olarak, AB üye devletleri arasında tek pazar oluÅŸturmak amacıyla, genel prensiplerin ve temel düzenlemelerin çerçevesini belirleyen EC 178/2002 sayılı düzenleme ile Gıda Yasası uygulanmaktadır.

 

2002 yılı içerisinde yürürlüÄŸe giren bu düzenlemeyle, aynı zamanda, AB Gıda GüvenliÄŸi Otoritesi kurulmuÅŸ ve gıda güvenliÄŸi konusundaki uygulanması zorunlu prosedürler belirlenmiÅŸtir. Düzenleme genel olarak Genel Gıda Yasası olarak bilinmekte olup, gıdaların izlenebilirliÄŸi konusunda da düzenlemeleri içermektedir (Madde 18). Genel Gıda Yasası’nın belirlediÄŸi ana baÅŸlıklar Ocak 2005 tarihinde uygulamaya girmiÅŸtir. Bu yasayı ve uygulanmasına dair esasları içeren direktifleri ve diÄŸer ilgili yükümlülükleri tüm üye devletler kabul etmiÅŸtir. Buna göre, uygulanan AB tek pazar anlayışı çerçevesinde tüm gıda ürünlerinin AB üye devletleri içerisinde mi üretildiÄŸi yoksa üçüncü ülkelerden ithal edildiÄŸi konusu bilinmektedir. Gıda Kanununun üye devletler içerisinde uyumlaÅŸtırılması amacıyla iki farklı yaklaşım söz konusudur. Bunlardan ilki, etiketleme, hijyen ve katkı maddeleri gibi yatay konuları içermekte iken ikincisi spesifik gıda maddeleri(kakao, çikolotalı ürünler, ÅŸeker, bal, reçel, meyve suyu, yeni geliÅŸtirilen gıdalar vb.) ile ilgili dikey konuları içermektedir. Ayrıca, gıda ürünleri konusunda “tarladan sofraya” kavramı çevresinde her aÅŸamada güvenlik ve kaliteyi garantileyen HACCP (Kritik Kontrol Noktalarda Tehlike Analizi) teknik zorunluluktur.

 

AB için bir diÄŸer önemli konuda, kimyasal ürünlerdir. BirliÄŸin yeni kimyasal ürünler politikası uyarınca kimyasalların üretimi, pazara sunumu, ithalatı ve kullanımına yönelik olarak 1 Haziran 2007 tarihi itibariyle yürürlüÄŸe giren REACH (Registration, Evaluation and Authorisation of Chemicals) sistemi kapsamında kimyasalların kayıt, deÄŸerlendirme ve izni zorunlu kılınmıştır.

 

Bunun yanında zorunlu olamamakla birlikte GLOBALGAP (EUREPGAP), 1997 yılında Avrupalı büyük perakendeci süpermarketlerin, raflarına koydukları tarım ürünlerinin güvenli ve insan saÄŸlığına uygunluÄŸunun göstergesi olarak, bir araya gelip oluÅŸturdukları ve ardından uygulamaya koydukları ve tüm dünyada geçerli olan bir standarttır.

 

ISO 9000 kalite yönetim serisi ile ISO 14000 Çevre Standartları, ISO 22000 standartları ve iÅŸ saÄŸlığı ve güvenliÄŸi ile ilgili olarak 18001 (OHSAS-Ä°ÅŸ SaÄŸlığı ve GüvenliÄŸi Yönetim Sistemi) standartları AB üye ülkelerinde önemli bir pazarlama unsurudur.

Standartların Avrupa ve uluslararası normlara oluÅŸturulması ve var olan standartların uyumlaÅŸtırılmasından sorumlu olan Danimarka Standartları Kurumu, hem Avrupa Standardizasyon KuruluÅŸu (CEN), hem de uluslararası Standardizasyon KuruluÅŸu (ISO) üyesidir.

 

AB ve Ürün Standartları

Bazı ürünler menÅŸeine bakılmaksızın Avrupa BirliÄŸi'nin getirdiÄŸi zorunluluklar sebebiyle birtakım mevzuatlarla sınırlandırılmıştır. DiÄŸer taraftan, bütün Birlik ülkeleri için özellikle adil rekabeti destekleyici çeÅŸitli garanti sistemleri bulunmaktadır. ISO 9000 serisi ve HACCP kaliteyi garantileyen ve rekabet faktörünü ön plana çıkaran bir uygulamadır. Çevre üzerine ISO 14000 serisi ve OHSAS 18001 teknik özelliklerine göre iÅŸ kazalarını önleme sertifikası da her geçen gün daha önem kazanmıştır. GLOBALGAP (eski adıyla EUREPGAP) sertifikasının alınması zorunlu olmamakla birlikte ürün satın almada tercih nedenidir.

 

AB kuralları gereÄŸince bazı sanayi ürünlerinin AB pazarına girebilmesi için AB teknik mevzuatına uyumlu olması gerekmektedir. CE iÅŸareti bu kapsamdaki uygulamalardan biridir. Birçok sanayi ürününde CE Ä°ÅŸareti (https://ec.europa.eu/growth/single-market/ce-marking_en bulunması zorunludur. Ürünlerin, CE iÅŸaretli olarak piyasaya sunulmasından imalatçı sorumludur. Ancak, eÄŸer imalatçı ya da imalatçının yetkili temsilcisi Avrupa BirliÄŸi içinde deÄŸilse, bu sorumluluÄŸu ithalatçı yerine getirmek zorundadır. DiÄŸer bir anlatımla, ithalatçı ithal ettiÄŸi ürünlerin AB mevzuatına uygunluÄŸunu temin etmek zorundadır.

Ürünlerin piyasaya arz edilmesine iliÅŸkin akreditasyon ve piyasa gözetimi ve denetimi iÅŸlemleri AB’nin 765/2008/EC sayılı TüzüÄŸü ile 2019/1020/EU sayılı TüzüÄŸü’ne göre yürütülmektedir. Anılan mevzuat, AB gümrüklerinde kontrolleri, CE Ä°ÅŸareti ve akreditasyonunun yanı sıra üye devletlerde piyasa gözetimi ve denetimine yönelik hükümler ihtiva etmekte olup üye ülkeler tarafından iÅŸ birliÄŸi içinde uygulanmaktadır.

AB genelinde gıda ile ilgili genel prensiplerin ve temel düzenlemelerin çerçevesini belirleyen 178/2002/EC sayılı Tüzük doÄŸrultusunda Genel Gıda Yasası uygulanmaktadır. 2002 tarihli düzenlemeyle, aynı zamanda, AB Gıda GüvenliÄŸi Otoritesi kurularak gıda güvenliÄŸi konusunda uygulanması zorunlu prosedürler belirlenmiÅŸtir. Genel Gıda Yasası, gıdaların izlenebilirliÄŸi konusunda da hükümler içermektedir ve düzenlediÄŸi ana baÅŸlıklar Ocak 2005 tarihinde uygulamaya girmiÅŸtir.

 

Üçüncü ülkelerden ithal edilen taze meyve ve sebzelerin sevkiyatının AB pazarlama standartları ve diÄŸer eÅŸdeÄŸer standartlara uygun olması gerekmektedir. Bu yönde, 543/2011/EU sayılı Tüzük taze meyve ve sebze ithalatı ile ilgili genel ve spesifik pazarlama standartlarını belirlemektedir.

 

Test Etme, Muayene ve Belgelendirme

Danimarka Standartları (https://www.ds.dk/en/about-danish-standards), kamu ve özel sektör organizasyonlarının iÅŸ birliÄŸi içerisinde ülkedeki standardizasyon iÅŸlemlerini yürüten merkezi kurumdur. Kurum, Uluslararası Standardizasyon TeÅŸkilatı (ISO) ve Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) üyesi olup, uluslararası ve Avrupa standartları temelinde standart hazırlamaktadır.

Danimarka Akreditasyon Kurumu akreditasyon hizmetlerini yürüten kurumdur. Danimarka akreditasyon hizmetlerine iliÅŸkin bilgilere aÅŸağıdaki baÄŸlantıdan ulaşılması mümkündür: https://akkr.dk/en/accreditation-in-denmark/

Uygunluk DeÄŸerlendirme

 

 

Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme

Ambalaj, paketleme ve etiketleme üründen ürüne farklılık arz eden ve AB ve milli mevzuattan kaynaklı kurallara uymayı gerektiren bir alandır. Ağırlık ve ölçülerin metrik sistemde olması ve ambalajın üstünde yer alan bilgilerin diÄŸer dillerin yanı sıra mutlaka ülkenin resmi dilinde ve bölgede yoÄŸunlukla kullanılan dillerde (Danca ve diÄŸer Kuzey dilleri) de yer alması gerekmektedir.

Ambalaj üzerinde, paket içeriÄŸinin doÄŸru ve anlaşılır ÅŸekilde yer alması elzemdir. Her ne kadar paketlemeye iliÅŸkin sorumluluk ithalatçıda olsa da ihracatçıların, süreç içerisinde ithalatçıyla iyi iletiÅŸim kurarak, ambalajın mevzuata uygun olmasının saÄŸlamaları, sonraki sevkiyatlar ve iÅŸ birlikleri açısından önemlidir.

 

AB ve Ambalaj, Paketleme, Etiketleme

 

Tüketicinin korunması göz önünde tutularak, AB içerisinde sadece AB etiketleme mevzuatına uyan ürünlerin pazarlanmasına izin verilmektedir. AB etiketleme mevzuatı, gıda, ev gereçleri, ayakkabı, tekstil vb. sektörler için zorunlu etiketleme standartları koymaktadır.

Paketleme ve ambalajlama, tüketici saÄŸlığı ve çevrenin korunması amacıyla, AB tarafından belirlenen kurallara uygun yapılmak zorundadır. Paketleme ve ambalajlamaya iliÅŸkin temel AB mevzuatı ÅŸunlardır:

•Direktif 94/62/EC (OJ L-365 31/12/1994); paketleme ve paket artıklarına dair genel kurallar.

•Tüzük 1935/2004/EC (OJ L-338 13/11/2004); gıda maddeleriyle temas eden malzemelere dair özel kurallar.

•Direktif 2000/29/EC (OJ L-169 10/07/2000); aÄŸaç ve diÄŸer bitkilerden yapılan paketlere uygulanacak bitki saÄŸlığı kuralları.

AB içerisinde pazarlanan ambalajlar, çevrenin korunmasına yönelik konulan genel kuralların yanı sıra tüketici saÄŸlığı için herhangi bir riski önlemek amaçlı özel hükümleri yerine getirmelidir (EU Labels: https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/product-safety-and- requirements/eu-labels_en).

 

AB, üye ülkelerde gönüllülük esasına baÄŸlı olarak, 66/2010/EC sayılı Tüzük ile Çevre Etiketi (Eco-label) düzenlemesi geliÅŸtirmiÅŸtir. Çevre Etiketi ile ilgili bilgi (http://ec.europa.eu/environment/ecolabel/ ) linkinden edinilebilir.

 

Teknik Engeller

Piyasaya arz edilen tüm ürünlerin güvenli ve kaliteli olmasını saÄŸlamak ülkelerin en temel öncelikleri arasındadır. Bu amaçla, ürünlerin uyması gereken teknik kriterler (standartlar ve teknik düzenlemeler) ile ürünlerin bu kriterlere uygun üretildiÄŸini belgeleyen uygunluk deÄŸerlendirmesi iÅŸlemlerine günümüzde daha fazla baÅŸvurulmaktadır. Standartlar, teknik düzenlemeler ve uygunluk deÄŸerlendirmesi prosedürleri, sınai, ekonomik ve ticari geliÅŸmeye katkıda bulunan, insan can ve mal güvenliÄŸini korumayı amaçlayan, modern ekonominin ve standardizasyon sisteminin temel taÅŸlarıdır.

Bununla birlikte, standartlar, teknik düzenlemeler ve uygunluk deÄŸerlendirmesi iÅŸlemleri çoÄŸu zaman insan saÄŸlığı ve güvenliÄŸi gibi meÅŸru amaçların ötesinde ticarette teknik engeller olarak adlandırılan ve uluslararası ticaretin serbest akışını olumsuz etkileyen engellere yol açmaktadır. Uluslararası kabul görmüÅŸ standartlardan farklı teknik kriterler belirlenmesi ve gerektiÄŸinden katı test ve belgelendirme iÅŸlemlerinin zorunlu kılınması bu alandaki en önemli sorundur.

 

Åžeffaf bir ÅŸekilde kabul edilmeyen ve uygulanmayan bu düzenlemeler ihracatçı firmalar açısından ek külfet ve maliyete yol açmakta ve rekabet güçlerini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Ä°hracatta karşılaşılan ticarette teknik engellerin önlenmesi, sürdürülebilir ihracat artışının saÄŸlanması açısından da önem arz etmektedir.

 

Bu kapsamda, T.C. Ticaret Bakanlığı Ürün GüvenliÄŸi ve Denetimi Genel MüdürlüÄŸü internet sayfasında konu ile ilgili ayrıntılı bilgi mevcuttur: (https://teknikengel.gov.tr/).

Ticarette Teknik Engeller Ä°nternet Sitesi, ihracatçılarımızın ticarette teknik engeller alanında yararlanacağı ve etkin olarak kullanacağı temel bir platform olarak yapılandırılmıştır. Bu çerçevede; ihracata konu ülkenin ticarette teknik engeller uygulamaları hakkında bilgi sahibi olunabilmekte, ihtiyaç duyulan ülke mevzuat ve uygulamaları hakkında ilave bilgiler Bakanlığımızdan talep edilebilmekte ve ihracatta karşılaşılan ticarette teknik engeller interaktif olarak Bakanlığımıza bildirilebilmektedir. Ticarette Teknik Engeller Ä°nternet Sitesine üyelik suretiyle ilgilenilen ülke ve ürün gruplarına iliÅŸkin taslak düzenlemeler e-posta ile günlük olarak gönderilmektedir. Ayrıca, firmalarımız ihracatlarını olumsuz etkileyebilecek diÄŸer ülke düzenlemelerini taslak aÅŸamasında öÄŸrenip yorum yapabilmektedir. Ticarette Teknik Engeller Ä°nternet Sitesine üyelik ücretsizdir.

 

AB üyesi ülkeler, BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi kararları uyarınca ticari ve ekonomik yaptırımlar, diÄŸer uluslararası konvansiyonlar çerçevesinde de bazı ticari kısıtlamalar uygulamaktadırlar.

 

Danimarka’nın, uygulamakta olduÄŸu AB Ortak Ticaret Politikası çerçevesinde, EFTA, Akdeniz Ülkeleri, Güney Afrika, Meksika ve bazı Balkan Ülkeleri ile ticaretinde, AB ile bahse konu ülkeler arasında imzalanan Serbest Ticaret AnlaÅŸmaları hükümleri geçerlidir. Buna ilaveten geliÅŸmekte olan ülkelerle ticaretinde tek taraflı taviz öngören GenelleÅŸtirilmiÅŸ Preferanslar Sistemi’ni uygulamaktadır.

Öte yandan, Topluluk mevzuatı birçok teknik düzenleme, standart, saÄŸlık ve bitki saÄŸlığına yönelik tedbir içermekte olup, herhangi bir ürünün TopluluÄŸa ithalatındaki uygulamalar hakkında bilgiye https://ec.europa.eu/trade/import-and-export-rules/import-into-eu/ adresinden ulaÅŸmak mümkündür.

 

2. PAZARIN ÖZELLÄ°KLERÄ°

Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları

 

 

Danimarka Patent ve Marka Ofisi (https://www.dkpto.org/) yetkili kuruluştur. Konuya ilişkin dayalı bilgi belirtilen kuruluşun veb sitesinden sağlanabilmektedir.

 

Dağıtım Kanalları

 

Danimarka’daki dağıtım kanalları ürüne göre farklılık arz etmektedir. Sermaye malları ve sanayi hammaddeleri satış acenteleri, yüksek teknoloji ürünleri, tüketim malları ithalatçı acenteler ve distribütörler, gıda dışı perakende ürünleri zincir maÄŸazalar tarafından dağıtılmaktadır. Günümüz modern iletiÅŸim teknikleri aracı kiÅŸilere/kurumlara ihtiyacı ortadan kaldırmışsa da Danimarkalı firmalar halen yurt dışından doÄŸrudan almak yerine yerel acente ve distribütörler aracılığıyla iÅŸ yapmayı tercih etmektedirler. DoÄŸrudan alım, sistemin geliÅŸimine yönelik olarak yavaÅŸ bir geliÅŸim göstermektedir.

Bununla beraber, yabancı firmaların ülkede ofis açmalarına yönelik bir eÄŸilimin varlığı da dikkati çekmektedir. Danimarka`ya ihracatımızın yoÄŸun olduÄŸu gıda alanındaki perakende sektörüne bakıldığında, Coop Denmark ve Salling Group olmak üzere iki büyük perakende zinciri dikkati çekmektedir.

 

Son yıllarda yeni firmaların çeÅŸitli ortaklıklar yoluyla pazara girmesi sonucunda özellikle düÅŸük fiyatlı ürünlere yönelik perakende piyasasında rekabetin artması beklenmektedir. Gıda ürünlerinin bazı kesimlere dağıtımı, bağımsız ya da büyük perakende zincirleri ile entegre olmuÅŸ toptancılar tarafından gerçekleÅŸtirilmektedir. Genellikle bu toptancılar aynı zamanda ithalatçı konumundadırlar. Birçok büyük perakende zinciri ithalatlarını kendileri gerçekleÅŸtirmektedir. Buna ilave olarak orta ölçekli bazı toptancılar daha çok yeni geliÅŸmekte olan etnik ve organik gıda piyasasında faaliyetlerini yoÄŸunlaÅŸtırmaktadırlar. (KiÅŸi başına organik gıda tüketiminde Danimarka dünya birincisidir.)

 

Tüketici Tercihleri

Danimarka’da tüketici tercihlerinde demografik durum büyük önem arz etmektedir. Son yıllarda yaÅŸlanan nüfusun etkisiyle tüketiciler özellikle saÄŸlıklı ürünlere yönelmektedir. Bunun yanında artan gelir durumu, hane halkı sayısı ve çocuklu aile sayısının az oluÅŸu kiÅŸisel harcamaları da arttırmaktadır. Özellikle tek kiÅŸilik hane halkı sayının fazla olması nedeniyle eve yapılan harcamaların oranı yüksektir. Bunun yanında çalışan kadın nüfusunun fazla olması pratik ve dayanıklı ürünlere olan talebi arttırmıştır.

 

Danimarkalı tüketicilerin teknolojik ürünlere ve teknolojinin kullanıma yatkınlığı fazladır. AlışveriÅŸte e-ticaretin kullanımı ise her geçen gün artmaktadır.

 

Satış Teknikleri ve Satışı Etkileyen Faktörler

Ä°thalatçıyla ilk defa baÄŸlantıya geçmek için ilk adım olarak tercihan numune ve katalogla birlikte bir ihracat teklifi gönderilmelidir. Teklifte en iyi fiyat verilmelidir. Ä°letiÅŸim bilgilerinin yanlış verilmesi kötü bir izlenim verebilmekte ve ithalatçının ilgisi kaybolmaktadır. Öte yandan, ithalatçılar ihracatçının internet sayfası olmasına büyük önem vermektedirler. Tüm pazarlama bilgilerinin ve internet sitesinin Ä°ngilizce olması gerekmektedir. Ä°hracatçı firmanın, görüÅŸmede fiyat, kalite, teslim süresi gibi tüm ilgili sorulara cevap verebilmesi için hazırlıklı olması gerekmektedir. Ä°hracatçı, iÅŸ baÄŸlantısı kurulmadan önce ithalatçı ile çok sayıda görüÅŸme yapmak zorunda kalabilir. Bu nedenle, ilk görüÅŸmede çok ÅŸey beklenmemelidir. Ürün, ithalatçının doÄŸrudan iÅŸ alanına girmiyorsa, ithalatçı numune ve somut teklifler olmaması halinde görüÅŸme için isteksiz davranmaktadır. Danimarkalı iÅŸ adamları genel olarak sonuç odaklıdır ve kendi konularına hakimdirler. Sevkiyat ile ilgili güvenirlik ve taahhüdü yerine getirmek büyük önem taşımaktadır. Danimarkalı ithalatçılar, kısa dönemlerle çalışmaktadırlar ve sipariÅŸin anlaÅŸmaya varılan sürede, miktarda teslim edilmesini beklemektedirler.

 

Ä°hracatçının sevkiyatı zamanında ve güvenilir bir ÅŸekilde teslim etmesi fiyat kadar önemli bir rekabet avantajı saÄŸlamaktadır. Bu baÄŸlamda, yeni alınabilecek tekliflerin geleceÄŸi, ihracatçının, yerine getirebileceÄŸi gerçekçi bir teslim süresini tayin etmesine baÄŸlıdır. Ä°ÅŸbirliÄŸinin kurulmasından önce, ihracatçının gerçekçi bir teslim süresi belirlemesi zorunlu gözükmektedir.

 

SözleÅŸmede belirtilen hususlara aykırı ÅŸekilde gecikme ve kalitesiz/sorunlu ürüne yönelik tolerans çok sınırlıdır ve sipariÅŸin iptal edilmesine neden olabilmektedir. Ürünlerin Danimarka’ya nakliyesi önemli bir gider kalemidir. Güvenli ve zamanında sevkiyat ve maliyeti önemli olduÄŸundan en iyi ulaÅŸtırma aracını seçmek önem arz etmektedir.

 

Son dönemde, Danimarka’da “politik tüketiciler” olarak adlandırılan gittikçe büyüyen tüketici grubu, ithalatçı ve üreticilerden geliÅŸmekte olan ülkelerden ithal edilen ürünlerin üretiminde çocuk iÅŸçi ve çevrenin korunması gibi konularda garanti istemektedirler. Bu nedenle, Danimarkalı ithalatçılar, geliÅŸmekte olan ülkelerdeki tedarikçilerden söz konusu konularda garanti verilmesi konusunda bir sözleÅŸme imzalanmasını talep edebilmektedirler.

 

Kamu Ä°haleleri

Kamu ve belediyelerin satın alımlarıyla ilgili kuruluÅŸa https://www.udbud.dk/ adresinden ulaÅŸmak mümkündür.

 

3. ÖNEMLÄ° SEKTÖRLER

Tarım ve Hayvancılık

Danimarka, bol yağışlı ılıman bir iklime ve verimli topraklara sahiptir. Bunlar tarım için ideal koÅŸullardır. Danimarka'nın toplam alanının %61'i tarımsal faaliyetler için kullanılmaktadır. Çiftlikler oldukça büyük olup ortalama büyüklükleri 77 hektardır. 2022 yılı itibariyle GSYÄ°H içinde tarımın payı yüzde 1 olarak ölçülmektedir.

 

Çiftliklerde bitkisel üretimin yanı sra büyük bir bölümünde besi hayvancığılı da yapılmaktadır. Hayvasal ürün olarak , özellikle et, kürk ve süt ürünleri gibi Danimarka ihracatında önemli payı ürünler üretilmektedir. Bitkisel üretimin çoÄŸu tahıllardan oluÅŸmakta olup, bunların %75'i hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. En çok domuz, sığır ve tavuk üretilmektedir. Danimarka'da gıda üretimi ÅŸeffaf bir süreçte yürütülekte, tüm ürün ve bileÅŸenler üretimin her aÅŸamasında takip edilebilmektedir. Bu durum, gıda güvenliÄŸi açısından büyük öneme sahiptir. Hayvan refahı çok önem verilen hususlardan birisidir. Bu sayede saÄŸlıklı ve kaliteli hayvansal ürün temin edilmesi mümkün olmaktadır.

Danimarka'nın nüfusu 5,9 milyondur.Buna karşı ülkenin tarımsal üretimi 15 milyon tüketiciyi besleyecek düzeydedir. Bu üretim fazlası ülkeye ihracat geliri saÄŸlamakta olup, Almanya, Ä°sveç, BirleÅŸik Krallık ve Çin ana pazarlar olarak; domuz eti, balık ve süt ürünleri de ana ürünler olarak öne  çıkmaktadır.(https://ticaret.gov.tr/data/5b8a43355c7495406a22759f/Facts%20and%20Figures%20-

%20DAFC.pdf)

Sanayi

Danimarka’da sanayi ve inÅŸaat (ikincil üretim) ülke GSYÄ°H’sinin %18,3’ünü oluÅŸturmaktadır. Danimarkalı büyük üreticiler; gıda iÅŸleme, ilaç, metal ürünler ve makine alanlarında faaliyet göstermektedir. Vestas ve Siemens Gamesa gibi Danimarka’da yerleÅŸik ÅŸirketler dünyadaki yel deÄŸirmenlerinin önemli bir bölümünü üretmektedir. Ä°laç alanında Novo Nordisk ve Coloplast ülke ekonomisine katkı veren büyük ÅŸirketlerdir. Danimarka’da mobilya ve elektronik ekipman (iÅŸitme cihazları ve ses iletim cihazları baÅŸta olmak üzere) üreticileri de önemli ölçüde istihdam saÄŸlamaktadır.

Gıda teknolojisi sektöründe; Danimarka’da üretilen ve gıda iÅŸlemesinde kullanılan ekipman, makine ve robotların %80’i ihraç edilmektedir. FOSS, GEA Process Engineering, Haas Group, Tetra Pak Scanima ve Alfa Laval gibi firmalar mükemmelleÅŸtirme merkezlerini Danimarka’da kurmayı tercih etmiÅŸlerdir.

 

Öte yandan, oyuncak alanında Lego, alkollü içecekler alanında Carlsberg, takı alanında Pandora, süt ürünleri alanında Arla, münferiden, sektörlerinde öne çıkan, büyük Danimarkalı ÅŸirketlere birkaç örnektir. Danimarka’da ana sanayide büyüyen bu ÅŸirketler, üretim ve lojistik maliyetlerini düÅŸürmek amacıyla üretimlerinin tamamını ya da bir kısmını Danimarka dışına (Orta Avrupa, Uzak Asya ve Latin Amerika ülkeleri baÅŸta olmak üzere) taşımıştır.

 

Danimarka, robot ve drone teknolojisi alanında Avrupa piyasasına en kolay giriÅŸ noktası konumunda bulunmaktadır. Küresel geliÅŸtiriciler, Danimarka’yı Avrupa’nın yaklaşık 500 milyonluk tüketicisine açılma noktası olarak kullanmaktadır.

 

Veri merkezleri konusunda ülke, önemli bir yere sahiptir. ÖrneÄŸin, Apple firması Danimarka Viborg’da 166.000 metre karelik bir veri merkezi kurmuÅŸtur.

Avrupa’nın en güçlü canlı bilimi (Biyoloji) endüstrilerinden birisi Danimarka’ya aittir. Ayrıca Avrupa’nın en büyük ticari ilaç geliÅŸtiriciliÄŸi Danimarka’da bulunmaktadır. Bu sektör devlet- özel sektör ortaklığı ile yürütülmektedir.

Danimarka’nın ihracatında önemli paya sahip ürün grupları arasına bulunan tıbbi teknoloji sektörü , gelirinin %95’ini yurtdışından saÄŸlamaktadır. Sektörde dünya lideri olan firmalar yer almaktadır. Ülke, Avrupa’da kiÅŸi başına düÅŸen ihracatta, başı çekmektedir.

Ülke denizcilik teknolojisinde de dünyadaki lider ülkeler arsında yer almaktadır.

 

Danimarka’nın hiyerarÅŸik olmayan ve yeni teknoloji ve çözümlere erken adapte olmuÅŸ toplumu, tasarım konusunda elveriÅŸli bir test piyasası oluÅŸturmaktadır. Kullanıcı odaklı tasarımlar “Danish Design” kavramını oluÅŸturmakla birlikte son ürünün olabildiÄŸince sade ve kullanışlı olmasına odaklanmaktadır. Bu kapsamda , ülkende biliÅŸim sektörünün de geliÅŸmiÅŸ olması tasarımlardaki yeniliklerin de önünü açmaktadır.

 

Carlsberg Laboratuvarı’nın 19. yüzyılda baÅŸlattığı endüstriyel biyoteknoloji sektöründe Danimarka, küresel öncü konumundadır. Özellikle dünyada ihraç edilen gıda içeriklerinin

%14’ünün Danimarka menÅŸeili olması, ülkede bu konuya verilen önemi göstermektedir. Söz konusu ürünler kapsamında probiyotikler, tatlandırıcılar, protein ve emülgatörler bulunmaktadır.

Madencilik

Danimarka'nın doÄŸal kaynakları sınırlıdır. Ülkede küçük bir madencilik ve taÅŸ ocakçılığı endüstrisi bulunmaktadır. Yerel kaya killeri, tuÄŸla ve kiremit yapmak için deÄŸerlendirilmektedir. Moler (deniz silisli toprağı) inÅŸaat endüstrisinde yalıtım malzemelerinin üretiminde kullanılırken , kireç kaynakları da çimento üretimi için iÅŸlenmektedir.

1970’li yıllarda Kuzey Denizi'nin petrol ve doÄŸal gaz sahalarının keÅŸfi Danimarka’nın enerji konusunda kendi kendine yeterli olmasını saÄŸlamıştır. Ülke bu dönemde ayrıca, elektrik ihtiyacını karşılamak için kömürle çalışan elektrik santrallerini kullanmaya baÅŸlamıştır. Ayrıca, elektrik üretiminden kaynaklanan ve israf edilmekte olan ısı; evlere ve fabrikalara borularla iletilen suyu ısıtmak için kullanılmaya baÅŸlanmış ve merkezi ısıtma (district heating) sektörü ülkede geliÅŸmeye baÅŸlamıştır10

 

 

 

 

 

10  https://ens.dk/en/our-responsibilities/global-cooperation/experiences-district-heating

 

2000’li yıllarla beraber Danimarka, ithal ettiÄŸinden daha fazla elektrik, petrol ve gaz ihraç etmeye baÅŸlamıştır. Son dönemde, Danimarka daha çevre dostu enerji kaynaklarına yönelmiÅŸtir. Kömür yakan elektrik santrallerinin inÅŸası yasaklanmış ve bu süreçte bazı santraller biyoyakıt kullanmaya baÅŸlamıştır.

 

Enerji

Danimarka’nın 2050 yılına kadar tüm enerji ihtiyacını yenilenebilir enerjiyle karşılar hale gelmesi hedeflenmektedir. 2020 yılı itibariyle ise Danimarka enerjisinin yarısını rüzgâr ve güneÅŸten saÄŸlamıştır.11 Bu oran 2021’de %52,8’e ulaÅŸmıştır. Ayrıca, karbon salınımının 2030 yılında 1990 yılına göre %70 daha düÅŸük olması planlanmaktadır.12

 

Bu çizgide, son 25 yıl içerisinde Danimarka ekonomisi %70 büyümüÅŸ olmasına raÄŸmen enerji tüketimi ciddi oranda deÄŸiÅŸmemiÅŸtir. Temiz teknoloji, son yıllarda Danimarka ihracatının en hızlı büyüyen sektörü olmuÅŸtur ve önümüzdeki dönemde de bu sektöre dayanan ihracatı artırmak devletin beklentileri arasındadır. Danimarka, birleÅŸik ısı ve güç üretimi geliÅŸiminde liderdir ve bu konuda atıkları biokütleye çevirme teknolojisinde dünyanın en geliÅŸmiÅŸ ülkelerinden birisi konumundadır.

 

Hizmetler

 

Danimarka’da hizmetler sektörü ülke GSYÄ°H’sinin %81’ini oluÅŸturmakta ve toplam istihdamın büyük bölümünü saÄŸlamaktadır. Hizmetler sektöründe biliÅŸim, taşımacılık, turizm ve teknik müÅŸavirlik ve mühendislik hizmetleri öne çıkmaktadır.

Danimarka’nın geleneksel olarak geliÅŸtiÄŸi alanlardan birisi taşımacılık sektörüdür. 2022 yılı itibariyle 80 milyar Amerikan dolarının üzerindeki cirosuyla dünyanın en büyük taşımacılık ÅŸirketlerinden birisi olan Maersk, Danimarka merkezli bir ÅŸirkettir. Aynı alanda DSV ve yalnızca deniz taşımacılığı alanında DFDS gibi diÄŸer büyük ÅŸirketler de Danimarka ekonomisine ciddi katkılar saÄŸlamaktadır.

 

Danimarka’da biliÅŸim sektörü ciddi bir mesafe kat etmiÅŸtir. Danimarka vatandaÅŸlarının %95'i interneti aktif olarak kullanmakta ve çeÅŸitli çevrimiçi hizmetlerin kullanımına aktif olarak katılmaktadır. Bu durum, dijital becerilerin geliÅŸmesine sebep olmaktadır. Ayrıca, vatandaÅŸlar ve kamu otoriteleri arasındaki iletiÅŸim de dijital olarak gerçekleÅŸmektedir.

 

Danimarka, robot ve drone teknolojisi alanında Avrupa piyasasına en kolay giriÅŸ noktası konumundadır. Küresel geliÅŸtiriciler, Danimarka’yı Avrupa pazarındaki yaklaşık 500 milyon tüketiciye ulaÅŸmak için giriÅŸ noktası olarak kullanmaktadır.

 

Ses teknolojisi ise Danimarka’nın Bang & Olufsen, Brüel Kjaer, Oticon, Widex ve AM3D gibi markalar ile önemli sektörler arasındadır. Bu alanda Danimarka’nın kullandığı devlet-özel sektör ortaklığı modelini birçok uluslararası kuruluÅŸ örnek almaktadır.

 

11 https://stateofgreen.com/en/partners/state-of-green/news/a-record-year-wind-and-solar-supplied-more-than- half-of-denmarks-electricity-in- 2020/?utm_campaign=unspecified&utm_content=unspecified&utm_medium=email&utm_source=apsis-anp-3 12 https://ens.dk/en/our-services/projections-and-models/denmarks-energy-and-climate-outlook

 

Kablosuz ve mobil teknolojilerde Google, Microsoft, Intel, Motorola, Huawei gibi ÅŸirketler araÅŸtırma ve geliÅŸtirme konusunda Danimarka’da yatırım yapmışlardır. C++, C#, TurboPascal ve Visual Prolog gibi yazılım dilleri Danimarkalı programcılar tarafından geliÅŸtirilmiÅŸtir. Veri merkezleri konusunda Danimarka, önemli bir yere sahiptir. ÖrneÄŸin, Apple firması Danimarka Viborg’da 166.000 metre karelik bir veri merkezi kurmuÅŸtur. (https://ticaret.gov.tr/data/5b8a43355c7495406a22759f/Danimarka%20Bilis%CC%A7im%20Notu%20Birle%C5

%9Fik.pdf)

Danimarka, hiyerarÅŸik yapıda olmayan ve yeni teknoloji ve çözümlere erken adapte olmuÅŸ toplumu ile tasarım konusunda elveriÅŸli bir test piyasası oluÅŸturmaktadır. Kullanıcı odaklı tasarımlar “Danish Design” kavramını oluÅŸturmakla birlikte son ürünün olabildiÄŸince sade ve kullanışlı olmasına odaklanmaktadır. Buna ek olarak, biliÅŸim sektörünün geliÅŸmiÅŸ olması tasarımlardaki yeniliklerin de önünü açmaktadır. Tasarımın Danimarka’da en çok öne çıktığı alanlardan birisi de mimarlıktır. 2021 yılı itibariyle yaklaşık 10 bin kiÅŸi bu sektöre tarafından istihdam edilmiÅŸ ve 1,4 milyar avroluk ciro yaratılmış ve 150 milyon avroluk mimari proje ihracatı gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir.(https://www.creativedenmark.com/industries/architecture)

 

4. PAZARDA DÄ°KKAT EDÄ°LMESÄ° GEREKEN HUSUSLAR VE DÄ°ÄžER BÄ°LGÄ°LER

Ä°ÅŸ Kültürü

 

Danimarkalıların mesai süreleri, diÄŸer ülkelere göre daha kısadır. Standart çalışma süresi haftada 37 saattir. 3 haftası yaz aylarında olmak üzere yılda 5 hafta zorunlu tatil bulunmaktadır. Sömestir tatilleri Haziran 20 ile AÄŸustos 8 arasında olmaktadır ve iÅŸler bu dönemde yavaÅŸlamakta ve bazı firmalar kapalı olmaktadır. Sömestir ve yaz tatilinde (Haziran- AÄŸustos baÅŸlangıcı) ve Paskalya zamanında iÅŸ ziyaretleri yapılmaması tavsiye edilmektedir.

Danimarkalı iÅŸ adamları baÅŸlangıçta biraz resmi görünmekle birlikte, bir süre sonra daha samimi iletiÅŸim kurulabilmektedir. Bununla birlikte, görüÅŸmeler sonuç odaklı yürütülmektedir. Karşılama ve ayrılmada tokalaşılmaktadır. Ä°ÅŸ ziyaretleri daha çok öÄŸleyin yapılmakta, nadiren akÅŸam tercih edilmektedir. Ä°ÅŸ yaÅŸamında, kurallar iliÅŸkilerin önünde gelmektedir. KiÅŸisel ve profesyonel iliÅŸkiler arasında belirgin bir fark bulunmaktadır. Danimarkalılar, ticari ortaklarını kiÅŸisel olarak tanıma konusunda pek istekli deÄŸillerdir. Ancak bu ticaret yapmak istemedikleri anlamına gelmemektedir. Danimarkalılar iÅŸ görüÅŸmelerinde dakikliÄŸe önem vermektedirler. Dakik olmak saygılı bir davranış ve verimli bir iÅŸ ortağı olarak algılanmaktadır. Randevuya geç kalmak karşı tarafın zamanına saygı gösterilmediÄŸi anlamına gelmektedir. Bu konudaki kültürel farklılıklara pek hoÅŸgörü gösterilmemektedir. Randevulara, toplantılara zamanında gelmek ürünlerin de zamanında teslim edileceÄŸi imajını vermektedir.

 

Danimarkalılar görüÅŸmelerde ne beklediklerini ve ne tür bir katkıları olacakları konusunda çok açık ve net davranmaktadır. Ä°hracatçı firmaların karşılayamayacakları veya yerine getiremeyecekleri taahhütte bulunmamaları gerekmektedir. Danimarkalılar varılan mutabakatın yazıya dökülmesini tercih etmektedirler. SözleÅŸme imzalandıktan sonra yükümlülükleri mutlaka yerine getirmek gerekmektedir. Ä°ÅŸ görüÅŸmelerinde hediye vermek çok yaygın deÄŸildir. Hediye verilecekse, maddi deÄŸeri düÅŸük hediyelerin verilmesi önerilmektedir.

VÄ°RK, esnaf ve sanatkârların resmi ticaret sicil kayıtlarını tutmakla sorumludur. Anılan Kurumun internet sitesi üzerinden, Danimarkalı firmaların resmi ticaret sicillerine ve firmalara iliÅŸkin ayrıntılı bilgilere aÅŸağıdaki baÄŸlantı üzerinden firma ismi veya sicil numarası girilerek ulaşılması mümkündür: (https://datacvr.virk.dk/data/?language=en-gb)

 

Firma sicillerinin incelenmesinde “Status:Normal” ibaresi olması halinde, firmanın halen faaliyette olduÄŸu anlaşılabilir. Bununla birlikte, firma güvenirliÄŸi konusunda uluslararası kurallar çerçevesinde, her firmamızın baÄŸlantılarını yaparken kendilerini garanti altına alacak ÅŸekilde hareket etmesi gerekmekte olup, baÄŸlantılarında güvenilir yol